Frau Präsidentin! Meine sehr verehrten Kolleginnen und Kollegen! Leve Plattsnackers! „ Dat Plattdüütsche kummt vun’t Hart, dat Hoochdüütsche ut’n Kopp“, so seggt man to Huus bi us.

Mi freit dat, dat ik mien letzte Reed vondagen in Platt snacken kann. Un mi vun Harten bi jo, miene Kollegen in den Düütschen Bunnestag, för dat gode Mit’nanner bedanken kann.

(Beifall im ganzen Hause)

Ik kann nu al seggen: Dat weer en gode Tiet!

Leve Froenslüüd, leve Mannslüüd! Börgerrechte speelt in us Land un ok in Europa en grote Rull. Un dat is ok goot so. Dor höört mit to, dat de lüttjen Spraken un Kulturen, de dat in Düütschland al alltiet geven hett, schützt warrt.

Ik seh, de een oder annere maakt sik hier Sorgen üm dem Stenografischen Deenst.

(Heiterkeit und Beifall im ganzen Hause – Zurufe: Ja!)

Also, wi hebbt dorför sorgt, ik hebb dorför sorgt, dat de rechte Utfertigung denn ok al bi de liggt, denn is dat Wark nich so stuur.

Also: För den Schutz sorgt de Rahmkuntrakt för den Schutz vun natschonale Minderheiten un de Europäische Charta vun de Regional- un Minderheitenspraken.

25 Johr is dat nu her, dat de Europaraat de Sprakencharta opleggt hett. 1998 hett ok Düütschland de Charta ünnerschreven. Allens, wat an Förderung för de Regional- un Minderheitenspraken in Düütschland löppt, hebbt wi de Charta to verdanken. De Bunnslänner sünd – vunwegen de „Kulturhoheit“ – dorför tostännig, dat de Charta ok würklich överall ümsett warrt.

Mit sien Ünnerschrift hett Düütschland toseggt: Ja, wi wüllt de Spraken vun de natschonalen Minderheiten Stütt un Stöhn geven. – Dat is dat Däänsche, dat Noord- un dat Saterfreesche, dat Nedder- un dat Obersorbische un ok dat Romanes. Aver dat gellt genauso för de Regionalspraak Nedderdüütsch.

Dat eenmal in de Legislatur hier in den Bunnesdag de Minderheitenspraken – in Englisch nöömt man dat ja neudeutsch sotoseggen „Native Speaker“ – hier ok mal snacken köönt,

(Heiterkeit und Beifall im ganzen Hause)

so as ehr dat Muul wussen is, dat hebbt wi ok de Charta to verdanken.

Ik snack Nedderdüütsch oder, as wi bi mi to Huus seggt, Platt. Platt is nich, so as vele dat meent, een Dialekt. Plattdüütsch is de ole Spraak vun de Hanse. Dorüm warrt dat vandagen noch in acht Bunneslänner snackt. Tohuus is de nedderdüütsche Spraak in Bremen, Hamborg, Mekelnborg-Vörpommern, Neddersassen un Schleswig-Holsteen un denn noch in de nöördlichen Dele vun NRW, Sassen-Anholt un Brannenborg.

Mit de Annahm vun die Charta hebbt de Länner nu över Grenzen hinweg toseggt – dat is ja nich immer so ganz eenfach –, se wüllt wat för den Bestand vun de Spraak doon. De Länner Schleswig-Holsteen, Neddersassen, Bremen un Hamborg hebbt düssen Opdrag an dat Institut för nedderdüütsche Spraak geven. Wi seggt jümmer INS dorto, dat is körter. Wi Plattdüütschen sünd nich so ümständlich.

In dat INS hebbt sik de Plattsnackers tohoopdaan. Se hebbt sik al 1972 as Vereen grünnt. De Vereen maakt gode, wichtige Arbeit, kümmert sik üm de Spraak, üm de Minschen, de Platt snackt. He sammelt un bringt wat in Gang bi Kultur un Literatur, bringt de Plattsnackers in Nettwarken tohoop un hett immer en Oog dor op, dat de Spraak nu ok noch bi de jungen Minschen ankümmt.

De nich bit INS organisierten Plattdüütschen – de Theater, Verene, Verbänn un Hoochscholen in all de Bunnslänner – hebbt bannig gau begrepen, dat se, wenn se överhaupt wat dörsetten wüllt för ehre Spraak in Düütschland un Europa, denn över de Grenzen weg mit een Stimm snacken mööt. Dat maakt nu de Bunnsraat för Nedderdüütsch. Dat sünd allens Ehrenamtlers, de nipp un nau henkiekt, wat de Sprakencharta ok ümsett warrt un wo dat nu woll haken deit. Un dat maakt se vör allen Dingen op de Bunns- un Europaebene. Dat is veel Arbeit un enigs veel to veel för Ehrenamtlers.

De Verbänn vun de natschonalen Minderheiten gung dat nich anners. De kunnen ehre Arbeit ok nich mehr ehrenamtlich leisten. So is 2005 för de natschonalen Minderheiten ein Sekretariat inricht worrn. Düt Minderheitensekretariat kann sik nu aver nich för de Plattdüütschen insetten. Dat is bit vandagen en würklich groten Nadeel för de Plattsnackers. Un dat wüllt wi mit usen Andrag in de Reeg bringen.

(Beifall bei der SPD und der LINKEN sowie bei Abgeordneten der CDU/CSU und des BÜNDNISSES 90/DIE GRÜNEN)

Denn de meisten Plattsnackers höört ja to kene natschonale Minderheit to. Dorüm is Plattdüütsch utgerekent ok keen Minderheitenspraak. Un dat gifft deswegen auch keen hauptamtliche Steed för se.

Leve Froenslüüd, leve Mannslüüd, 25 Johr gifft dat de Sprakencharta, un dat hett so’n aktive Sprakenpolitik – seggt wi in Needüütsch – in Gang sett. Trotzdem is dat mit use Regionalspraak wieter bargdal gahn. Immer weniger Minschen snackt platt. 1984 hebbt noch ungefähr 6 Millionen Minschen Platt snack. De letzte grote Ümfraag vun dat Institut för nedderdüütsche Spraak vun 2016 seggt: Nu sünd dat blots noch 2,5 Millionen. – Dat heet, in man blots een Generatschoon hett sik de Tahl vun de Plattsnackers so goot as halbeert. De Ümfraag seggt ok: Bi Schoolkinner kummt de Spraak meist gor nich mehr an.

Aver een gode Naricht heff ik doch: De Lüüd möögt Platt. Se verlangt ok, dat mehr för use Regionalspraak maakt warrn müss, un dat verlangt se in all de acht Länner, wo Platt snackt warrt.

Dor passt dat överhaupt nich in’t Bild – Herr Koschyk hett dat al seggt –, dat de Länner Bremen, Hamborg, Neddersassen un Schleswig-Holsteen den Verdrag för dat Institut för nedderdüütsche Spraak opkünnigt hebbt,

(Beifall im ganzen Hause)

un dat in en Tiet, wo wi för us Spraak Ideen bruukt, wo ok in’n Kinnergoorn un in de School vunwegen de Tweesprakigkeit – ik denk dor blots an Schoolböker – wat in Gang sett warrn mütt, över Lännergrenzen weg. Denn Spraak maakt doch vör Grenzen nich Halt.

De Plattsnackers hebbt sik gegen de Kündigung wehrt, jüst so as de Bunnsraat för Nedderdüütsch. Mi hebbt vele Minschen schreven, dat se sehr untofreden mit de Kündigung sünd. De Lüüd fraagt sik, wo se vun 2018 an mit all ehr Fragen üm dat Plattdüütsche hen schüllt. Wer övernimmt in Tokunft de Arbeit vun’t INS un för de Plattdüütschen? Wer is tostännig för de Regerungen, för de Expertenkommissionen vun den Europarat? Wer unterstützt nu de plattdüütschen Bühnen, Initiativen un Bürgerverene mit Rat un Tat? Wer maakt denn de wissenschaftliche Arbeit? – Op düsse Fragen mööt de Länner so gau as mööglich Antwort geven. So richtig veel för de Regionalspraken hebbt de Länner ja noch nie maakt. Schleswig-Holsteen is en beten dorvun utnahmen.

Besünners de Tosammenarbeit ünner de Länner hett selten klappt. Ik weet to’n Bispill vun en Wettbewerb vun Schooljungen un -deerns, de is vun Schleswig-Holsteen wunnen worrn, aver Neddersassen hett dat Priesgeld nich betahlen wullt, wiel de Neddersassen ehr Geld blots för Neddersassen utgeevt – mütt man sik mal vörstellen.

(Burkhard Lischka [SPD]: Was?)

So süht de Realität vunwegen de Tosammenarbeit twüschen de Länner ut.

Um de Länner so’n beten op’t Peerd to setten un de Plattdüütschen in ehr Nootlaag to helpen, hett sik de Beraten Utschuss en Plaan vörleggen laten un de Bunnslänner hebbt en Koordinerungssteed anreegt; aver dor is nich veel bi rutsuert, egens weer dat en beten ärmlich. An düsse Steed much ik mi aver bi Se, Herr Koschyk, vun Harten för ehr Engagement bedanken. Herr Koschyk, blots mit Ehre Hölp hebbt wi tosamen mit den Beratenden Utschuss noch en beten wat henkregen.

Leve Froenslüüd un Mannslüüd, de ehrenamtliche Arbeit, also de Arbeit vun den Bunnsraat un de NGOs, mütt ünnerstützt warrn. Deswegen seggt de Koalition ok in düssen Andrag, de Regionalspraak Nedderdüütsch kriggt genauso as de Minderheiten tokünftig en Nedderdüütschsekretariat in Berlin.

(Beifall bei der SPD sowie bei Abgeordneten der CDU/CSU, der LINKEN und des BÜNDNISSES 90/DIE GRÜNEN)

Dat Sekretariat schall den Bunnsraat för Nedderdüütsch bi sien spraakpolitische Arbeit to Hand gahn. Dormit hett de Bund sien Plicht un Schuldigkeit för dat Nedderdüütsche daan.

De grote Wunsch vun de Plattsnackers is nu, dat ok de Länner sik besinnt – mööglichst all acht tosamen –, dat de de Verplichtungen vun de Charta erfüllt un dat Institut för nedderdüütsche Spraak dorbi nich vergeet.

Velen Dank un atschüss. Laat jo dat gootgahn!

(Beifall im ganzen Hause)

Vielen Dank, Frau Kollegin Evers-Meyer. – Wenn ich das zwischendrin einmal sagen darf: Meine Bewunderung, meine Hochachtung gilt unseren Stenografen, die hier Höchstleistung vollbringen.

(Beifall)

Jetzt hat das Wort der Kollege Cem Özdemir für die Fraktion Bündnis 90/Die Grünen.